CREMATORIO E PÍLDORAS AZULES

Se na nosa primeira quedada de outubro dábamos conta das lecturas do verán, entre as que compartimos De ratos e homes, de J. Steinbeck, nesta xuntanza de novembro as Papalibros adultas comentamos os nosos primeros libros deste novo curso escolar, Crematorio, de R. Chirbes, e Píldoras azules, de F. Peeters. 

Eleximos Crematorio como unha pequena homenaxe a Rafael Chirbes, un dos mellores escritores da narrativa española recentemente falecido. A acción arranca coa morte de Matías Bertomeu, militante de esquerdas durante o franquismo que dedicou os últimos anos da súa vida á agricultura ecolóxica en Misent, unha turística vila de Levante facilmente identificable coa Denia natal de Chirbes, pero que podería ser calquera lugar da costa española. Arredor deste protagonista ausente vaise tecendo unha rede de personaxes de amplo espectro social e humano, dende a familia de Matías, de orixe burgués, como o seu irmán Rubén, o constructor sen escrúpulos que se enriqueceu coa especulación urbanística e boom da construción, ou a súa sobriña Silvia, bempensante restauradora de arte, que se sinte máis unida a Matías que ao seu pai, até as mafias rusas cos seus matóns e prostitutas,  e tamén os matóns nativos e/ou homes para todo, que axudan a cimentar a fortuna de Rubén con escuras manobras e negocios. Completan este desfile Santiago Brouard, un escritor acabado, vítima do alchool e as drogas, ou o seu biógrafo e suposto amigo, Juan Muñor, profesor e crítico literario, esposo de Silvia.

A novela ten unha estructura circular, empeza e acaba co monólogo interior de Rubén arredor do corpo de Matías no tanatorio. A este monólogo vanse engadindo distintas voces formando unha rica polifonía da que se vale Chirbes, mediante o dominio maxistral do estilo indirecto e directo libre e o monólogo interior, para denunciar descarnadamente á especulación urbanística e a corrupción en xeral da España de comezos do s. XXI, deixando en evidencia todas as pezas que a conforman. Non se salva ninguén, constructores, políticos, mafiosos, pero tampouco a burguesía acomodada e culta, a xoven esposa oportunista e hortera, o escritor que pode ser cruel coa persoa coa que convive e o atende con devoción, o culto profesor universitario mesquiño ou até o propio Matías, militante de esquerda e ecoloxista, que rouba o terreo, en todos os sentidos, a seu irmán Rubén.

Ao final case acabamos empatizando con Rubén, que a pesares da súa falta de ética e escrúpulos é coherente dalgún xeito, ocupándose dunha familia que lle repocha unha riqueza da que se beneficia. O título, Crematorio, non fai só alusión ao lugar onde o corpo de Matías vai ser incinerado, senón tamén a todo ese mundo que é consumido pola voráxine especulativa e o afán de riqueza.  

Píldoras Azules é un comíc autobiográfico de F. Peeters, que narra o día a día dunha relación de parella no que ela e o seu fillo son seropositivos (e deben tomar esas pilulas azuis ás que alude o título). É unha historia honesta, sinxela e valiente, que mira de fronte a unha enfermidade cruel e estigmatizada que castiga e nos enche de medo co mellor que temos, o amor. En palabras do propio autor, a SIDA afecta ao máis intanxible do ser humano, o amor, creando discapacitados para o amor. Do debuxo de Peeters destacaríamos calidez dos rostros amados nos ollos de Cati e o neno, os elementos máis abstratos do comezo, cando tratar de explicarnos o contaxio do virus no sangue e, especilamente ese toque surrealista co chimpancé branco, que representa o medo, ou o mamut, animal ancestral que dialoga co autor e aconsella "confórmate con apreciar a tempo as cousas que teñen un final".

Despois desta xuntanza conseguimos a nova edición de Píldoras Azules, na que se engade unha pequena secuela que dá conta das vidas dos protagonistas nos últimos trece anos e devorámola sin dilación. Este epilogo redondea aínda máis esta historia, que abre unha porta á esperanza ao tratamentoda SIDA e ao fin da exclusión social que produce a enfermidade sen caer en sentimentalismos ou melodramas.